विप्रेषण वृद्धिले नेपालको आर्थिक स्थायित्वमा योगदान।

नेपालमा विप्रेषण आप्रवाहको वृद्धिसँगै वैदेशिक रोजगारीको प्रभावकारिता

नेपाल राष्ट्र बैंकका हालैका विवरणले चालू आर्थिक वर्षको पहिलो पाँच महिनामा ६ खर्ब ४० अर्ब ४३ करोड रुपैयाँ बराबरको विप्रेषण भित्रिएको देखाएको छ। यो अघिल्लो वर्षको सोही अवधिको तुलनामा चार दशमलव चार प्रतिशतले वृद्धि भएको हो। विप्रेषण आप्रवाहमा निरन्तर वृद्धिले नेपालको अर्थतन्त्रमा सकारात्मक प्रभाव परेको छ।

अघिल्लो वर्षको तुलनामा यस वर्षको वृद्धिदर केही कम भए पनि विप्रेषणको कुल रकम अझै महत्त्वपूर्ण रहेको छ। अमेरिकी डलरको हिसाबले, यो अवधिमा विप्रेषण आप्रवाह दुई दशमलव पाँच प्रतिशतले वृद्धि भई चार अर्ब ७३ करोड पुगेको छ। अघिल्लो वर्ष यो वृद्धिदर २१ दशमलव एक प्रतिशत थियो।

राष्ट्र बैंकले सार्वजनिक गरेको तथ्यांकअनुसार, समीक्षा अवधिमा खुद द्वितीय आय (खुद ट्रान्सफर) छ खर्ब ९९ अर्ब ३४ करोड पुगेको छ। अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा यो ६ खर्ब ६९ अर्ब ७७ करोड थियो। यो वृद्धि देशको आर्थिक स्थिरताका लागि सकारात्मक सूचक हो।

वैदेशिक रोजगारीका तथ्यांक

समीक्षा अवधिमा वैदेशिक रोजगारीका लागि अन्तिम श्रम स्वीकृति (संस्थागत तथा व्यक्तिगत–नयाँ) लिने नेपालीको संख्या एक लाख ९० हजार तीन सय ८४ पुगेको छ। यसैगरी, पुनः श्रम स्वीकृति लिनेको संख्या एक लाख ३५ हजार चार सय २५ रहेको छ। अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा नयाँ श्रम स्वीकृति लिनेको संख्या एक लाख ७१ हजार नौ सय ७५ थियो भने पुनः श्रम स्वीकृति लिनेको संख्या एक लाख दुई हजार पाँच सय ४२ थियो।

यो तथ्यांकले वैदेशिक रोजगारको आकर्षण बढ्दै गएको देखाउँछ। नेपाली युवा जनशक्तिले विदेशमा अवसर खोज्ने क्रम जारी राखेको र यसले नेपालको विप्रेषण आप्रवाहमा महत्त्वपूर्ण योगदान गरिरहेको देखिन्छ।

आर्थिक प्रभाव

विप्रेषण आप्रवाहले नेपालमा उपभोग, लगानी, र विकासका क्षेत्रमा प्रत्यक्ष प्रभाव पारेको छ। धेरै परिवारको जीविकोपार्जन र शिक्षामा सुधार भएको छ भने निर्माण, स्वास्थ्य, र अन्य क्षेत्रका परियोजनामा लगानीको अवसर सिर्जना भएको छ। तर, विप्रेषणमा निर्भरता दीर्घकालीन समाधान नभएकाले, देशभित्रै रोजगारीका अवसर सिर्जना गर्नुपर्ने आवश्यकता छ।

नीतिगत सिफारिस

विप्रेषण आप्रवाहलाई थप व्यवस्थित बनाउन सरकार र वित्तीय संस्थाले सहजीकरण गर्नुपर्ने देखिन्छ। बैंकिङ प्रणालीमार्फत विप्रेषण पठाउन प्रोत्साहन गर्ने, गैरकानूनी च्यानलको प्रयोग रोक्ने, र विप्रेषणको सही उपयोगका लागि नीति निर्माण गर्न आवश्यक छ। साथै, वैदेशिक रोजगारीमा जाने कामदारहरूको सीप विकास, सामाजिक सुरक्षाको व्यवस्था, र पुनःस्थापना योजनामा ध्यान दिन जरुरी छ।

निष्कर्ष

नेपालको आर्थिक वृद्धि र स्थायित्वमा विप्रेषण आप्रवाहले महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेको छ। वैदेशिक रोजगारको माग र यसबाट हुने विप्रेषणले देशको आर्थिक समृद्धिमा योगदान पुर्‍याउँदै आएको छ। तर, देशभित्र रोजगारीका अवसर बढाउन र वैदेशिक रोजगारीमा निर्भरतालाई क्रमिक रूपमा घटाउन दीर्घकालीन योजना आवश्यक छ।